Nowotomyska Galeria Internetowa

Fotografia ze zbioru Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Nowym Tomyślu. Z Monografii Fabryki Narzędzi Chirurgicznych CHIFA W Nowym Tomyślu opracowanej przez uczniów Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika: Danutę Raczkowiak, Magdalenę Burlagę, Arletę Liszkowską, Annę Krawczyk, Jolantę Matuszak, Barbarę Nowak, Bozenę Binder, Lidię Lulkiewicz, Alicję Napierała, Katarzynę Sobańską, Henryka Wlekłego, Doroty Siczyńskiej, Ewę Kociembę i Jolantę Walkowiak pod kierunkiem Edwarda Żurka.

Budynki powstały w 1904 r. Wybudowane zostały przez berlińską firmę "Anterlichtgesellsehaft", która uruchomiła tu fabrykę siatek żarowych do oświetlenia gazowego. W 1920 r. fabrykę wykupiła zorganizowana przez Polski Bank Handlowy w Poznaniu Spółka Akcyjna "Żar" - zakłady przemysłowe w Nowym Tomyślu. Spółka posiadała własny teren fabryczny o pow. 2,10 ha. Fabryka, która początkowo zatrudniała 20 pracowników rozwijała się dość pomyślnie. W roku 1924 liczba zatrudnionych tu osób wzrosła do 450 pracowników i 16 urzędników. Po zaspokojeniu zapotrzebowania rynku krajowego, trzy piąte produkcji siatek żarowych eksportowano za granicę, przeważnie do Anglii.
Niestety postępująca elektryfikacja, wypierająca oświetlenie gazowe, spowodowała z czasem ograniczenie produkcji. W roku 1939 zatrudnienie spadło do 70 pracowników. Rozwijały się też wtedy inne działy produkcji. Stworzona została tu wytwórnia kartonów, rozpoczęto także produkcję zwijek i bibułek do papierosów pod nazwą "ozonówek".
Po wybuchu II wojny światowej fabryka została przejęta przez niemiecki zarząd komisaryczny, wytwarzając dalej wyroby produkowane uprzednio. W 1940 r. Niemcy instalują w części pomieszczeń fabrycznych zakład montażu narzędzi
medycznych będący filią berlińskiej firmy "Vindlerwerke". Produkcja ta wypiera stopniowo poprzednią. Nowopowstały zakład pracował na trzy zmiany zatrudniając 800 pracowników.
Pod koniec wojny Niemcy nie zdołali całkowicie zlikwidować wytwórni sprzętu medycznego, jednak wycofując się w poważnym stopniu zdewastowali park maszynowy. Pozostali pracownicy samorzutnie zaczęli porządkować pomieszczenia fabryczne i organizować zakład. Na nowo zorganizowany zakład pod nazwą Fabryka narzędzi Chirurgicznych przejął Zarząd Miejski w czerwcu 1945 r. Pierwszym dyrektorem został Lucjan Wieruch. We wrześniu 1947 r. uruchomiono szkołę zakładową na potrzeby podnoszenia kwalifikacji pracowników. Dynamiczny rozwój zakładu był powodem podjęcia decyzji o jego rozbudowie. Inwestycja rozpoczęła się w 1957 r. i trwała 8 lat. Po przeniesieniu produkcji do nowych pomieszczeń w roku 1965 budynki te zostały przekazane Nowotomyskiemu Zakładowi Przemysłu Terenowego PROMAG. Obecnie stanowią własność prywatną.

Źródło: powyższa monografia oraz "Jednodniówka Powiatu Nowotomyskiego" 1939r.