Nowotomyska Galeria Internetowa

Ze zbiorów Arno Krafta.
Fotografia wykonał p. Saegenschnitter prawd. w październiku 1939 r.

http://nowytomysl.pl/szlak/synagoga/

Gmina żydowska w Nowym Tomyślu istniała ponad sto lat. Interesujący jest fakt, że w pochodzącym z 1833 roku sprawozdaniu ówczesnego burmistrza Georga Friedricha Hartmanna przeczytać można, że w tym czasie żaden Żyd nie otrzymał zezwolenia na zamieszkanie w mieście.

Nowotomyska synagoga zbudowana została w roku 1861. Znajdowała się przy obecnej ul. Długiej. Służyła jako miejsce modlitwy do wybuchu II wojny światowej. W roku 1891 w Nowym Tomyślu osiedliło się 215 Żydów (43 rodziny). W następnych latach liczba mieszkańców wyznania mojżeszowego systematycznie spadała.

W okresie międzywojennym w mieście zostało tylko ok. 35. Żydów. Synagoga służyła żydowskim mieszkańcom Nowego Tomyśla do września 1939 roku. W czasie okupacji hitlerowskiej znajdował się tutaj NSKK (Narodowo-Socjalistyczny Korpus Motorowy) paramilitarna organizacja, która zajmowała się szkoleniem kierowców na potrzeby armii niemieckiej.

Po zakończeniu II wojny światowej początkowo budynek należał do Spółdzielni "Rolnik", następnie, do lat 90. XX wieku do PZGS (Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni). Obecnie budynek jest dzierżawiony przez osobę prywatną. Mimo tego, że w Nowym Tomyślu znajdowała się nieduża gmina żydowska, należało do niej wiele znamienitych rodzin, takich jak rodziny: Wittkowski, Hiller, Marcus, Walter, Cohn, Lippmann, Aronfeld, a w szczególności wymienić należy Józefa Jakuba Flatau (1812-1887). Pomimo że był mieszkańcem Berlina, został honorowym obywatelem Nowego Tomyśla. W ten sposób uhonorowano jego wkład w rozsławienie chmielu produkowanego w tym regionie, a także popularyzację nazwy Nowego Tomyśla jako Hopfenstadt – miasto chmielu.